Türkçe

Özellikleri:

• Lateral parametrial endometriozis (LPE) daha önce düşünüldüğü gibi nadir değildir.
• Bu nedenle derin infiltran endometriozisi olan tüm hastaların muayenesinde bu durum akılda tutulmalıdır.

 Önemi:

• Lateral parametrial endometriozis daha agresif ve komplike cerrahi müdahale ile ilişkili yaygın bir hastalıktır.
• Preoperatif şüphe, preoperatif çalışma ve hastalara danışmanlık vermek önemlidir.

Neler yapıldı?

• Bu retrospektif çalışmaya 2007-2017 yılları arasında İtalya’nın Bologna kentinde üçüncül bir merkezde laparoskopik (kapalı) cerrahi ile tedavi edilen derin endometriozis hastaları dahil edildi.
• Veriler, veritabanı kayıtlarından toplandı, tüm kadınlara ayrıntılı fiziksel ve jinekolojik muayene yapıldı. Endometriotik lezyonların yerini saptamak için transvajinal ultrasonografi ve renal ultrasonografi yapıldı. Gerekirse tomografi ve MR yapıldı.
• Tüm cerrahi prosedürler, laparoskopik endometriozis tedavisinde deneyimli iki jinekolog tarafından yapılarak, adezyonlar (yapışıklıklar) ayrıldı, endometriomalar (çikolata kistleri) sıyrıldı ve sinir koruyucu bir yaklaşımla derin implantlar izole edildi. Endometriozis tanısı histopatolojik inceleme ile doğrulandı.
• Hastalar iki gruba ayrıldı; LPE (çalışma grubu) ve LPE’siz (kontrol grubu); Daha sonra demografik, klinik ve cerrahi değişkenler için istatistiklerle karşılaştırıldı.

 Anahtar sonuçlar:

• Derin endometriozis cerrahisi için başvuran 1360 kadından 231’inde (% 17) ameliyatta LPE izlendi (çalışma grubu), 1129’u (% 83) parametrial tutulum olmaksızın kontrol grubunu oluşturdu.
• 159 kadında preoperatif parametrial infiltrasyon tanısı başarıyla gerçekleştirildi.
• Bu iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar vardı:
• LPE’li hastalar, kontrol grubunda yer alan hastalarla kıyaslandığında, daha yaşlı, daha şiddetli dismenoreye sahip, daha sık idrara çıkma şikayeti olan ve daha fazla preoperatif medikal tedaviyle birlikte barsak semptomlarına sahiplerdi.
• Parsiyel kolpektomi veya üreterektomi insidansı çalışma grubunda daha yüksekti.
• Çalışma grubunda ameliyat ve hastanede yatış süreleri daha uzundu.
• Sadece 4 kadında laparoskopiden laparotomiye (açık ameliyat) geçildi. Kalan hastalarda tüm endometriotik implantların laparoskopik olarak çıkarılması sağlandı.

Çalışmanın gücü ve kısıtlılıkları:

• Deneyimli jinekologların, büyük örneklem büyüklüğü ve cerrahi performansı, bu çalışmanın gücünü göstermektedir.
• Retrospektif tasarım, preoperatif işleyişin yıllar içinde değişmesi ve üçüncü basamak referans merkezindeki LPE prevalansının teorik olarak aşırı tahmin edilmesi sınırlamalardır.

Özet

Derin infiltran endometriozis, endometriozisin en ciddi formudur ve endometriozisli tüm hastaların %20’sini etkilemektedir. Ektopik endometrial dokunun, periton, pelvik yapılar ve uterosakral ligamentler, kolon, vajina, mesane, üreter, rektovajinal septum ve lateral parametrium gibi organ duvarlarına infiltrasyonu olarak tanımlanır.

Lateral parametrium, uterustan lateral pelvik duvara retroperitoneal bağ dokusunu kapsar. Endometriozis parametriuma yayılırsa, cerrahi müdahale yönetimde önemli bir rol oynar. LPE’li kadınlar daha şiddetli ağrı ve daha sık işeme ve bağırsak disfonksiyonu semptomları ile başvurmaktadır.

İtalya’nın Bologna kentinden bir grup laparoskopik cerrah olan Mabrouk ve arkadaşları, “Journal of Minimally Invasive Gynecology” isimli dergide “Parametrial Endometriozis: Zoru Daha da Zor Yapan Yapan Gizli Durum” başlıklı retrospektif bir çalışma yayınladılar. Yazarlar tüm derin infiltran endometriozis hastalarında lateral parametrial tutulumu olan hastaları değerlendirmeyi amaçladı.

Tüm hastalar, laparoskopik endometriozis yönetiminde deneyimli iki jinekolog tarafından opere edildi. LPE olan ve olmayan hastalar demografik, klinik özellikler ve cerrahi bulgular açısından karşılaştırıldı.

Çalışma grubundaki hastaların daha yaşlı ve intraoperatif ve postoperatif komplikasyonlara daha eğilimli olduğu bulunmuştur. Bu kadınlar, daha şiddetli dismenore, daha sık işeme ve bağırsak belirtileri ile başvurdu. Yazarlar, LPE’nin düşünüldüğü kadar nadir olmadığını ve bu durumun hastaların kabulünde daha dikkatli ve ayrıntılı bir değerlendirme gerektirdiğini vurgulamıştır.

Yazarlar, “Hastalar, özellikle pelvik organ disfonksiyonları ile ilgili önemli morbiditeyi dikkate alarak, preoperatif inceleme sırasında tam olarak değerlendirilmeli ve uygun şekilde bilgilendirilmelidir” diye ekledi.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Dr. Işıl AYHAN

Nadir görülen mesane endometriozisi nedeniyle cerrahi tedavi uygulanan kadınlarda klinik ve cerrahi sonuçlarının değerlendirilmesi

Anahtar Noktalar

Vurgu

• Laparoskopik parsiyel sistektomi (kapalı ameliyat ile mesanenin bir kısmının alınması) ve mesane lezyonlarının tıraşlanması, üriner semptomları iyileştirmede kullanılan yöntemlerdir. Komplikasyon ve rekürrens oranı düşüktür ve uzun dönem mesane kapasitesi etkilenmemiştir.

Önemi

• İdrar yolu endometriozisi nadirdir, özellikle spesifik olmayan semptomlar teşhisini zorlaştırır.

Ne yapıldı?

• 2012-2016 yılları arasında mesane endometriozisi nedeniyle cerrahi tedavi uygulanan 10 hastanın verilerinin retrospektif (geriye dönük) olarak incelenmesi sunulmuştur.
• İncelenen veriler; ameliyat öncesi ve sonrası bilgileri, intraoperatif bulguları, cerrahi işlemin türünü ve intraoperatif ve postoperatif komplikasyonları içermektedir.

Anahtar sonuçlar

• İncelenen 10 hastanın 2’sine mesane lezyonunun laparoskopik olarak tıraşlanması uygulandı ve 8’ine laparoskopik parsiyel sistektomi uygulandı.
• Bu 10 vakada yalnızca 1 intraoperatif komplikasyon olduğu ve hiç postoperatif komplikasyon olmadığı bildirilmiştir.
• 10 hastanın hepsinin klinik belirtilerinde düzelme gözlenmiştir, yalnızca 1 vakada üriner sistem rekürrensi (nüksü) izlendi.

Çalışmanın Kısıtlılıkları

• Doğru sonuçlar elde etmek için örnek büyüklüğü azdır.
• Rekürrens oranı, mevcut 4 yıllık verilerden hesaplandı. Uzun dönem rekürrens olasılığını dışlayamayız.

Özet

Mesane endometriozisi nadirdir. Endometriozisli kadınların %1-2’sinde idrar yolunda endometrial lezyonlar olabilir. Sık idrara çıkma, pelvik ağrı ve idrar yaparken yanma gibi yaygın olan sistit için de belirtiler olan bu nonspesifik semptomlar nedeniyle mesane endometriozisinin tanısı zordur. Mart 2019’da Gonçalves ve ark. tarafından “Surgical Technology International”da yayınlanan bu son çalışma, mesane endometriozisi için cerrahi tedavi uygulanan kadınlarda klinik ve cerrahi sonuçları anlamak amacıyla mesane endometriozisi olan hastalardan elde edilen verileri analiz etti. Yazarlar toplamda 10 hastanın preoperatif ve postoperatif verilerini, intraoperatif bulgularını, cerrahi işlemin türünü ve intraoperatif ve postoperatif komplikasyonlarını retrospektif olarak incelediler.

Araştırılan vaka sayısı azdı ancak mesane endometriozisinin nadir olması göz önüne alındığında sonuçlar tartışılmaya değerdir. Bu retrospektif çalışmanın bulguları, mesane endometriozisinin iki şekilde tedavi edilebildiğini gösterdi: mesane lezyonunun laparoskopik olarak traşlanması veya laparoskopik parsiyel sistektomi (mesanenin etkilenmiş olan bölümünün çıkarılması) Araştırılan 10 hastanın 2’sine mesane lezyonunun laparoskopik traşlanması uygulanırken, 8’ine laparoskopik parsiyel sistektomi uygulandı. Yalnızca 1 intraoperatif komplikasyon bildirildi. Majör veya minör postoperatif komplikasyon bildirilmedi. Klinik semptomların iyileştiği ve çalışmanın kapsadığı 4 yıllık sürede yalnızca 1 vakada rekürrensin izlendiği bildirilmiştir. Bununla birlikte uzun dönem rekürrens hala ihtimal dahilindedir. Bu cerrahi yaklaşımda endometrioziste uzmanlaşmış deneyimli jinekolog ve ürolog ekip gerekmektedir.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Dr. Işık SÖZEN

Belirtiler endometriozis tanısı konulan kadının yaşına göre değişiklik gösterebilir.

ÖZET

“American Journal of Obstetrics ve Gynecology” dergisinde yayınlanan bir yazıya göre cerrahi yöntemle tanı almış adölesanlarda izlenen semptomlar erişkin kadınlardaki semptomlarla benzerlik göstermektedir. Her iki grupta da şiddetli, siklik olmayan ve günlük hayatı olumsuz etkileyen pelvik ağrı mevcut olup adölesan grubunda bu semptomlar ilk adet dönemiyle başlayıp bulantıyla daha yakın ilişkilidirler.

Hekimlerin bu semptomları gördükleri zaman bilinçli olup siklik olmayan ağrı ve bulantı tarifleyen adölesan veya genç kadınlarda ayrıcı tanıda endometriozisi düşünmeleri gerekir, diye yazmıştır bu çalışmanın yazarlarından biri olan Dr. Amy Desrochers DiVasta.

Günümüze kadar adölesanlar tarafından hissedilen semptomların erişkinlerden farklı olup olmadığı net değildi. Dr. Stacey Missmer’in liderlik yaptığı Boston Çocuk Hastanesi’nde ve Brigham Kadın Hastanesi’nde çalışan bir grup araştırmacı, 295 adölesan ve 107 erişkin kadın hastanın (tanıyı 18 yaş veya üzeri alanlar) dahil edildiği “Kadın Sağlığı: Adölesan Dönemden Erişkin Döneme” isimli çalışmada cerrahi tanı sırasındaki yaşla ilgili hastalar arasındaki farklılıkları değerlendirmişler. Ayrıca yukarıda sorulan sorunun tanı zamanını nasıl etkileyebileceğini de sorgulamışlar.

Bütün kadınlar Dünya Endometriozis ve Araştırma Fonu Endometriozis Fenomeni ve Biyobankası Harmonizasyon Projesi’nin (WERF EPHect) genişletilmiş anketini tamamlamışlar. Bu ankete adet dönemiyle ilgili ve adetle alakalı ağrıyla ilgili sorular dahil edilmiş.

Sonuçlara göre yüzde 90 katılımcı orta ile ağır seviyede ağrı tariflemiş.

Kadınlar yaştan bağımsız endometriozis tanısı almadan önce ortalama üç doktor görmüşler. Fakat ilk semptomlardan sonra tanı alma süreleri kadınlar arası farklılık göstermiş. Bu süre adölesanlarda ortalama 2 yıl erişkinlerde ortalama 5 yıl olarak izlenmiş.

Adölesan hastaların yarısı semptomların ilk adetleriyle başladığını belirtirken, erişkin hastaların sadece 3’te biri bu durumu dile getirmiş. Adölesanların yüzde 69’unda ağrıya bulantı eşlik ederken bu sayı erişkinlerde yüzde 53 olarak daha düşük izlenmiş.

Bütün kadınlar siklik olmayan ve okul veya iş gibi günlük aktivitelerini etkileyen, egzersiz yapmayı ve uyku durumunu etkileyen yaygın pelvik ağrı tariflemiş. Kadınların yarısı ağrının barsak hareketlerinden sonra düzeldiğini belirtmiş.

Endometriozis semptomlarının erişkin ve adölesanlar arasında çok farklılık göstermemesine rağmen bazı küçük farklılıklar semptomların başlamasıyla tanı alma zamanı üzerinde etkili olabilir.

Kaynak Site: http://endonews.com
Çeviren: Dr. Fitnat Topbaş

Genç hastada küratif olmayan eksizyonel endometriozis cerrahisinin risklerini gösteren olgu sunumu

Endometriozis, endometrial bezlerin ve stromanın uterusun dışında büyüdüğü ve hayatta kaldığı kronik bir hastalıktır. Bazı durumlarda, endometriozis semptomatik hale gelebilir ve zayıflatıcı, kronik pelvik ağrıya neden olabilir. Pelvik organların dışında, endometriozisin bulunduğu diğer yüzeylerin içerisinde periton da bulunur. Peritoneal endometriozis ergen kızları etkileyen sıklıkla yüzeyel peritoneal hastalık yani Evre 1 ve daha az yaygın olarak derin infiltratif endometriozis Evre 3 veya 4 olarak ortaya çıkar.

Ağrı için öncesinde 2 laparoskopi (kapalı operasyon) ve bunlardan sonra ortaya çıkan overyan kist çıkarılması işlemi öyküsü olan ve ağrısı devam eden 15 yaşında bir ergen kadın, üçüncü bir laparoskopi yapıldıktan sonra daha önceki operasyonlarda belirtilmemiş olan; pelvisin birçok bölümünde yüzeyel peritoneal endometriozis bulunmuştur. Lezyonlar cerrahi olarak koterize edildi ve adezyonlar parçalandı.  Ne yazık ki birkaç ay sonra tekrar pelvik ağrı ile başvurdu; anterior cul de sac ve pelvik duvarlarda peritonyum içeren, daha çok peritoneal hastalık gibi görünen lezyonların radikal eksizyonu için dördüncü kez opere edildi. Radikal eksizyonel cerrahi sonrası hastaya hormonal tedavi verilmedi.  Ameliyattan sonra ağrıları kötüleşti. Hasta başka bir uzmana başvurdu ve o zaman semptomlarını önemli ölçüde azaltmayan 6 aylık bir hormon tedavisi verildi. Radikal eksizyon cerrahisinden 8 ay sonra geniş pelvik ve over adezyonlarını gösteren beşinci bir laparoskopi yapıldı.  Yapışıklıklar bir kez daha eritildi ve endometriozis lezyonları eksize edildi. Ameliyat sonrası semptomları düzeldi ve kombine hormon baskılanması altında kaldı. İki yıllık takipte semptomları iyileşme durumunda kaldı.

Bu olgu sunumu, yüzeyel peritoneal endometriozis hastası genç kızlarda radikal eksizyonel cerrahi risklerini yansıtmaktadır. Radikal eksizyonel ameliyat sonrası hastanın semptomları kötüleşmeye devam etti. Bu radikal eksizyonel cerrahinin küratif olmadığının bir göstergesiydi. Bunula birlikte son eksizyonel ameliyatı hastanın ağrısını ve endometriozis yükünü iyileştirdi. Bu nedenle, radikal eksizyonel tedavinin faydasını ve semptomları azaltmak ve semptom tekrar olasılığını azaltmak için ameliyat sonrası hormonal tedaviye duyulan ihtiyacı anlamak için daha fazla randomize kontrollü çalışmalara ihtiyaç vardır.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Dr. Tuğba Buket ÇALIŞKAN

Adölesan ve genç endometriozisli kadınlar hayat kalitelerini etkileyen anksiyete ve depresyonla karşı karşıya geldiklerini belirtiyorlar. Maladaptive (uyumsuz) yerine adaptif (uyumlu) başa çıkma stratejilerinin benimsenmesi bu hastaların yaşam kalitelerini arttırabilir.

ANAHTAR NOKTALAR:

Vurgu:

• Endometriozis tanısı konmuş adölesan ve genç kadınlar yaşam kalitelerini (QoL) direkt etkileyerek yüksek derecede depresyon ve anksiyete yaşıyorlar.
• Maladaptif başa çıkma stratejilerinin kullanımı düşük yaşam kalitesi skorlarıyla ilişkilendirildi.

Önemi:

• Adölesan ve genç yetişkin kadın populasyonunda başa çıkma stratejileri ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalarda boşluklar bulunmaktadır. Bu çalışma literatürdeki bu boşluğu daraltmayı hedeflemektedir.

Ne yapıldı?

• 13-25 yaş arası cerrahi tanılı Endoteens girişimine katılan kadınlar, bu çalışmaya katılmaya davet edildiler.
• 24 katılımcı anketi tamamladı.
• Anketler sosyodemografik ve klinik hikaye üzerine soruların yanında 5 skala barındırmaktadır: Beck Anksiyete Envanteri, Başa Çıkma Stratejileri Envanteri, endometriozis bağlantılı QoL ölçen EHP (Endometriozis Health Patient) 5 ve hastalar tarafından hissedilen ağrının şiddetini ölçen görsel analog skala
• Anketler istatistik kullanılarak analiz edildi.

Anahtar Sonuçlar:

• Hastaların çoğunluğu anksiyete ve depresyonun bazı derecelerini belirtti.
• QoL skorları ağrı aşamaları ile değil de, anksiyete ve depresyon seviyeleriyle pozitif bağlantılıydı.
• Düşük QoL skorları otokritizm (pozitif bağlantı), duyguları belli etme (negatif bağlantı), sosyal destek (negative bağlantı), kognitif yeniden yapılandırma (negatif bağlantı) ve sosyal geri çekilmeyi (negatif bağlantı) barındıran başa çıkma stratejileri ile bağlantılıydı.
• Özellikle otokritizm ve sosyal geri çekilme gibi maladaptif başa çıkma strateji yetenekleri, mod ve fiziksel değişimler ve yanlış anlaşılmış olma hisleri gibi QoL faktörleri ile bağlantılıdır.

Çalışma Sınırlamaları

• Çalışma küçük bir örnek boyutuna sahiptir.
• Gözlemlenen bağlantılar endometriozis için spesifik olmamasına rağmen, adölesan ve genç yetişkin kadınların yaşadığı diğer kronik ağrı rahatsızlıklarına göre daha olasıdır.

ÖZET

            Gonzalez Echevarria “Journal of Psychosom Obstet Gynaecol” adlı dergide endometriozis semptomlarının endometriozisli kadınlarda negatif QoL ile ilişkili olduğunu ve hastalar tarafından benimsenen başa çıkma strateji tiplerinin QoL’ de etki gösterdiğini belirtmiştir. Başa çıkma stratejileri stresli yaşam envanterinde etkili ve etkisiz yönetme şekillerine göre kategorize edildi. Yazarlar kronik ağrı rahatsızlığı ile baş ederken gösterilen başa çıkma stratejilerinin QoL ve semptom sunumu ile ilişkili olabileceğini ortaya koydu.

            Adölesan ve genç yetişkin kadın populasyonunda başa çıkma stratejileri ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi ortaya çıkaran araştırmalar eksiktir. Bu yüzden Ponca, PR ve USA’den Dr Flores grubu kantitatif, cross-selectional çalışma aracılığı ile başa çıkma stratejilerini ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi araştırdı. Kognitif stratejiler otokritizm, duygu gösterimi, sosyal destek, kognitif yapılandırma ve sosyal geri çekilme, mod ve görünüş değişiklikleri, diğerlerinin anlamadığını hissetme ve kişinin ağrının onun hayatını kontrol ettiği hisleri hakkında çalışmıştır.

            Hastaların çoğu, endometriozisin hayatlarını kontrol ettiğini, eğitim ve iş gibi alanları negatif etkilediğini ve anksiyete ve/veya depresyon yaşadıklarını belirtmişlerdir. QoL skorları ağrı dereceleri ile değil de, anksiyete ve depresyonla pozitif bağlantılıdır. Düşük QoL skorları spesifik başa çıkma stratejileri ile ilişkilidir.  Otokritizm azımsanmayacak ve birçok QoL alanında yoğun etkisi ile bağlantılı başa çıkma stratejisidir. Ek olarak; sosyal geri çekilme skorları iş/eğitim performansı, mod ve fiziksel değişiklikler ve yanlış anlaşılma hissi üzerine etkisi ile bağlantılıdır. Kognitif yeniden yapılandırma iş/eğitim etkisi, fiziksel yetersizlik, aktivite azalması ve mod değişimleri ile ilişkilidir. Anlamlı negatif korelasyon ayrıca duygu ifadesi ve iş/eğitim bozukluğu arasında gözlemlenmiştir.

            Yazarlar sonuçlarının QoL skorlarını düşürdüğü belirtilen semptomlar ve sağlıklı kontrole oranla daha yüksek depresyon ve anksiyete gösteren sonuçların yetişkin endometriozisli kadınlarda tutarlılık ve bağlantı gösterdiğini belirtmektedir. Hastaların daha iyi bilgilendirilmesi, hastalığın aşamalarının ayrılmasının önerilmesi, tecrübe edilen semptomlar (ağrı, infertilite), hormon tedavisi ve diğer olanaklar için endometriozis teşhisi ve psikopatolojik komorbiditelerin arasındaki bağlantının daha detaylı araştırılması için çalışmalar yapılması önerilmektedir.

            Yazarlar “ Kronik rahatsızlığı olan hastalar sağlıklı bireylere göre anlamlı olarak daha fazla davranışsal ve duygusal problem geliştirme riski altındadır ve semptomlar çıktıktan sonra hastaların duygusal streslerini ve mental sağlık stratejilerinin üzerine etkilerini sınırlamak için adaptif baş etme stratejileri kullanımına yönlendirilmeleri zaruridir.” sonucunu çıkartmaktadırlar.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Stj. Dr. Rümeysa KANTARCI

Erken endometriozis, minimal invazif cerrahi, medikal tedavi veya her ikisini de kullanarak erken tanı ve uygun yönetim gerektirir.

           Erken Başlangıçlı Endometriozis (EBE), menarş veya erken ergenlik döneminde başlayan endometriozis ile karakterizedir. Son kanıtlar, bu endometriozis şeklinin yetişkin başlangıçlı endometriozisden farklı bir patojenik kökene sahip olabileceğini düşündürmektedir. Bu makale, neonatal uterin kanamada oluşan erken peritoneal reflünün EBE gelişiminde potansiyel bir faktör olabileceğini öne sürmektedir. Erken endometrial progenitör hücrelerin pelvik boşluğa nüfuz edebileceğini ve hastalığın hızla progresif hale gelebileceği ergenliğe kadar beklediğini belirtiyorlar. Yenidoğan kanamasının risk faktörleri arasında düşük doğum ağırlığı, preeklampsi, fetal postmaturite ve feto-maternal (ABO veya Rh) uyuşmazlığı bulunur.

           EBE’nin erken teşhisi ve tedavisi, üreme organlarının geri dönüşü olmayan hasarını önlemek için kritiktir. Ne yazık ki, çoğu vaka kılavuzların net olmamasından ve doğru değerlendirme eksikliğinden dolayı geç tanı almaktadır. EBE, ilaca dirençli, siklik veya asiklik pelvik ağrı ve dismenore (sancılı adet dönmei) ile karakterizedir. Kendini belli eden hastalığı olan hastalar laparoskopi (kapalı operasyon) ile değerlendirilir ve ancak bundan sonra tanı konulur. Bununla birlikte, özellikle ergenlerde daha az invazif tanı yöntemine ihtiyacı duyulur. Yetişkin endometriozisde kullanılan tedavi gibi, tıbbi ve cerrahi yöntemler ileride hastalığın ilerlemesini önlemek ve infertilite (kısırlık) riskini en aza indirmek için kullanılır. Ancak, son çalışmalar, sadece ameliyat olmuş ergenlerde prematür over (yumurtalık) yetmezliği riskinin arttığını göstermiştir. Bu yüzden, cerrahi tedaviye başlamadan önce kapsamlı bir preoperatif değerlendirme gereklidir.  Medikal tedavi, genellikle endometriozisden şüphelendiren semptomları gösteren ergenlere kullanılır, genellikle altı ay boyunca östrojen-progesteron kombinasyon hapları ve NSAİİ’ler şeklinde verilir. Belirtiler altı aydan sonra da devam ederse, güncel kılavuzlar kesin bir tanı için laparoskopi yapılması gerektiğini önermektedir. Yazarlar, adölesan endometriozis tanı ve tedavisinde aşağıda verilen daha az invazif yaklaşımı önermektedir:

           Öncelikle detaylı bir hikâye alınmalı ve doğum koşulları sorgulanmalı. Sonra uterin (rahim) anomalileri veya anatomik patolojileri dışlamak için klinik muayene yapılmalı. Transvajinal ya da abdominal ultrason olabilecek şekilde görüntüleme yapılmalı.

Ultrasonda bir şey tespit edilemezse, NSAİİ’leri veya hormonal kontraseptifleri (doğum kontrol hapları) kapsayan medikal tedavi başlanmalıdır. Ağrı devam ederse, endometriozis varlığı MR ile ekarte edilmelidir ve daha sonra laparoskopi düşünülmelidir.

Ultrasonda endometriozis odağı tespit edilirse, hastalığa bağlı olarak, ameliyat tedavi olarak düşünülmelidir.

Çalışmanın Kısıtlılıkları

• Okuyucu, EBE için önerilen klinik yaklaşımın uygun tasarlanmış prospektif çalışmalarla doğrulanması gerektiğini unutmamalıdır.

Kaynak Site: https://www.endonews.com/diagnosis-and-management-of-adolescentendometriosis
Çeviren: Dr. Ayşegül Mut

Adölesanlarda endometriozisin erken tanısı ve tedavisi oldukça önemlidir

Amerika Birleşik Devletleri, New Jersey eyaletindeki Cooper Üniversitesi Hastanesi, Camden’de çalışan Dr. Mama S. T. tarafından yakın zamanda  “Current Opinion Obstetrics and Gynecology” dergisinde “Adölesanlarda endometriozis yönetimindeki gelişmelerin incelenmesi”  diye bir makale yayınlamıştır.

Hekimler belirtileri fark edemediği için adölesanlarda endometriozis tanısı genellikle gecikmektedir. Eğer endometriozis hastalığının ilerlemesinin altında yatan moleküler mekanizmalar daha iyi anlaşılırsa, erken tanı ile kombine medikal ve cerrahinin maksimum kullanımı ile hastalığın infertilite (kısırlık) gibi belirtileri azaltılabilir.

Endometriozis; menstruasyona maruziyetin artması, azalmış parite (doğum sayısı), zayıf beden ölçüsü ve obstrüktif Müllerian anomaliler ile ilişkilendirilmektedir. Endometriozis gelişimi için risk faktörleri ise poliklorlu bifeniller veya bisfenol A, alkol kullanımı, kırmızı et tüketimi, prematürite, düşük doğum ağırlığı, azalmış emzirme süresi, artmış ben ve çillerin mevcut olduğu artmış cilt hassasiyeti ve açık renk gözdür. Haftada 4 saatten fazla egzersiz yapılması, artmış yeşil sebze tüketimi ve hipoöstrojenik durum ile endometriozis riski azaltılabilir.

Endometriotik odakların moleküler ve hücresel özellikleri ötopik endometriumdan farklıdır. Endometriozisin patogenezinde bozulmuş östrojen-aracılı hücre sinyal iletimi, yerel mikro çevrede gelişen proinflamatuar yolaklar, bozulmuş hücresel immünite, büyüme faktörleri, sitokinler ve anjiojenik faktörler önemli rol oynamaktadır. Sonuç olarak, bu faktörler ektopik endometrial doku proliferasyonuna ve invazyonuna neden olmaktadır. İmmün sistem bu hücreleri temizleyememektedir. İnflamasyon, skar dokusu ve adezyonların neden olduğu dismenore (ağrılı adet görme), pelvik (kasık) ağrı ve disparoni (ağrılı cinsel ilişki) gibi belirtiler, hayat kalitesini düşürmektedir.

Adölesanlarda ay boyunca devam eden düzensiz bir pelvik ağrı görülmektedir. Lezyonun derinliği ile ağrının şiddeti arasında bir ilişki bulunmaktadır. Geniş bir alana dağılan belirtiler arasında dismenore, aşırı kanama, bıçak saplanır tarza siklik premenstrüel ve asiklik pelvik ağrı, güçten düşüren kramplar, cinsel aktif kişilerde disparoni, bulantı ve kusma ile ilişkili gastrointestinal ağrı, artmış barsak hareketleriyle birlikte rektal baskı, diskezi (ağrılı dışkılama) ve tenesmus, sık idrara çıkma ve idrar yaparken ağrı gibi üriner belirtiler ve anormal uterin kanama bulunmaktadır. Endometriozis hastalığı fibrozis ve skar dokusuyla ilişkilidir ve peritoneal defektleri olan genç hastaların %70’inde görülmektedir.

Dikkatli anamnez alma ve belirtilerin incelenmesi, adölesanlarda endometriozis tanısı için oldukça önemlidir. Endometrioma (çikolata kisti) gibi pelvik kitleleri ve yapısal anomalileri dışlamak için ultrason veya MR değerlendirmesi yapılmalıdır. Ağrı paterninin anlaşılması, ağrı, duygudurum, diyet, medikasyon ve barsak günlüğünün tutulması gerekmektedir. Endometriozis tanısında altın standart cerrahidir. Eğer konservatif maksimum medikal yönetim 3-6 ay sonunda ağrıda azalma sağlamıyorsa, bir çok hasta endometriozis odaklarının eksize edildiği diagnostik (tanısal) laparoskopiye (kapalı operasyon) yönlendirilmektedir. Adölesanlarda genellikle lezyonlar beyaz, sarı-kahverengi veya kırmızı-pembedir. Yetişkin kadınlarda ise odaklar mavi-siyah renktedir. Adölesanlar genellikle hastalığın erken dönemlerinde prezente olmaktadır. Genom bazlı çalışmalar hastalığın erken dönemi ile ileri döneminin farklı şekillerde betimlendiğini belirtmektedir.

Hastalığın rekürrensini ve ilerlemesini durdurmak için kombine medikal ve cerrahi girişimler ile menstrasyonu kesmek amaçlanmaktadır. Hastanın belirtilerinin şiddetine, hastalığın şiddetine ve uygunluğuna göre tedavi yönetimi ve seçenekleri düzenlenebilir.

Endometriozis belirtilerinin tedavisinde gelecekte GnRH antagonistleri, selektif östrojen reseptör modülatörleri, selektif progesteron reseptör modülatörleri, progesteron antagonistleri, aromataz inhibitörleri, statinler, anjiojenik inhibitörler ve bitkisel yöntemler kullanılabilir.  Çin multiherb Yiweining, Chinese angelica, tarçın, şeftali tanesi, kırmızı adaçayı otu (red sage root), corydalis, akgünlük (frankincense), mür  (myrrh), persica, prunella vulgaris, kırmızı şakayık (peony) ve beyaz şakayık bitkisel yöntemler arasında araştırılmaktadır.

Sonuç olarak, endometriozisli adölesanlarda görülen ve geniş bir alana dağılan belirtiler, doğru bir tanı ve kombine medikal-cerrahi cerrahide erken müdahale imkanı sağlamaktadır. Bozulmuş hücresel immünite veya bu kronik hastalığın hormonal kontrolü için gelecekte yeni tedavi yöntemleri için umut mevcuttur.

Kaynak Site: endonews.com
Çeviren: Dr. Göknur TOPÇU

Retrospektif (geriye dönük) vaka-kontrol çalışmada, bir fertilite merkezinde 2009-2015 yılları arasında ilk kez laparoskopi (kapalı ameliyat) uygulanan ve peritoneyal (karın zarı) endometriyozisi mevcut olan 136 kadın hasta incelendi. Çalışma grupları, doğum kontrol hapı kullanım hikayesi (n = 93) olan laparoskopi ile peritoneyal endometriyozis tanısı konan kadınlar ve hiç doğum kontrol hapı kullanmamış olan (n = 43) laparoskopi ile peritoneyal endometriyozis tanısı alan kadınlar olarak ayrıldı.

Doğum kontrol hapı kullanım öyküsü olan peritoneyal endometriyozisli kadınlarda 17 / 93 (%18.3) çikolata kisti saptandı. Doğum kontrol hapı kullanım öyküsü olmayan peritoneyal endometriyozisli kadınların 21 / 43’ünde (% 48.8)çikolata kisti saptandı.

Peritoneyal endometriyozisli kadınlar arasında, doğum kontrol hapı kullanım öyküsü olanlar, olmayanlara göre daha düşük çikolata kisti oranına sahipti. Daha geniş prospektif (ileriye dönük) çalışmalara ihtiyaç duyulmasına rağmen, bu çalışmanın bulguları, doğum kontrol hapı kullanımının, peritoneyal endometriyozisli kadınlarda çikolata kisti oluşma olasılığını azaltabileceğini düşündürmektedir.

Kaynak Site: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28651149
Çeviren: Dr. Ayşegül Mut

Laparoskopik endometrozis cerrahisi (kapalı operasyon) etkili midir?

Anahtar noktalar

Vurgu

Laparoskopik endometriozis cerrahisinin cerrahi sonuçları üzerine olan 6 yıllık bir çalışmadır.

Önemi:

Cerrahi tedavi etkili bir tedavi olarak görünmektedir ve rekürrens (tekrarlama) ihtimalini azaltabilmektedir.

Ne yapıldı?

Laparoskopik cerrahi geçiren 1315 endometriozisli hastanın 6 aydan 72 aya kadar takibini içeren bir kohort çalışma

1086 hasta (%82.5) evre 3 ve 4 endometriozisi vardı; 968’i (%73.61) derin infiltran endometriozisli olan ya da olmayan veya peritoneal (karın zarı)tutulumu olan veya olmayan endometrioması (çikolata kisti) olan hastalardı  ve 347’sinde (%26.39) endometrioma olmayıp ya derin infiltran endometriozisi vardı ya da peritoneal tutulum vardı.

Veriler

Cerrahiyi takiben;

Hastaların %93.07’sinde ağrı vizuel analog skalasında (pain visual analog scale VAS) skor, 8.23±2.03 den 4.46±2.47 e düştü.

Cerrahi sonrası, 66 (%33.1) infertil (kısırlık sorunu yaşayan) hasta spontan (kendiliğinden) gebelik elde etti ve 15’i ise intrauterin inseminasyon (aşılama) veya yardımcı üreme teknikleriyle gebe kaldı.

53 hastada (%6.56) tekrar operasyon gereksinimi oldu.

Sınırlamalar

Bu retrospektif (geriye dönük) kohort araştırmasında karşılaştırma grubunun eksikliği diğer girişimlerle karşılaştırıldığında laparoskopik (kapalı) endometriozis cerrahisinin relatif(göreceli) faydasını kavramayı zorlaştırır.

            ÖZET

Laparoskopik cerrahiyi takiben histolojik konfirmasyon endometriozisin tanı, evreleme ve tedavisinde bir standart olarak kabul edilmiştir. Radikal ve konservatif cerrahi yaklaşımlar, vajinal veya rektal (kalın barsak) duvara ait derin infiltran endometriozis durumunda endometriotik lezyonların çıkarılmasında aynı zamanda barsak ve mesane (idrar kesesi) endometrizisinin çıkarılmasında da sıklıkla gerekmektedir.Cerrahi tedavi sonrası ağrı ve ovaryen endometriomanın (çikolata kisti) yüksek rekürrensi (tekrarı) en önemli konudur.Bu çalışma endometriotik lezyonların laparoskopi ile total rezeksiyonunun Shiraz Üniversitesi TıpBilimleri’nde tanı alan kadınlarda ağrı azalması, rekürrens (tekrarlama) ve infertilitedeki ilerlemeler üzerine etkisini incelemeyi amaçladı.

Nisan 2010 ile Nisan 2016 arasında laparoskopik cerrahi geçiren endometriozis tanılı 1315 hastadan oluşan bu kohort çalışmada, tıbbi kayıtlardan elde edilen veriler kullanılarak 6 ile 72 aylık süre boyunca hastalar araştırıldı. Kadınların 1086’sında (%82.5) evre 3 ve 4 endometriozis vardı, 968’inde (%73.61)derin infiltran endmetriozisi ya da peritoneal tutulumu olsun olmasın endometrioma vardı ve 347’sinde (%26.39) endometrioması olmayıp derin infiltran endometriozis veya peritoneal tutulum vardı. Bu hastalarda yazarlar, anlamlı olarak daha yüksek oranda unilateral (tek taraflı) endometriomayı sol overde (yumurtalıkta)gözlemlediler. Ayrıca, 133 (%10.7) rektal duvar, 7 (%0.32) sigmoid kolon, 4 (%0.18) vajen, 125 (%5.6) üreter ve 33 (%1.52) mesane endometriozis tutulumu saptandı.

Sonuçlar 4 yıllık takip süresince  iyi bir etkinlik gösterdi. Ağrı skorlarının %93.07’sinde iyileşme izlendi, %6.14’ünde değişim izlenmedi ve %0.78’inde kötüleşme izlendi. Gebelik sonuçlarına bakarsak, postoperatif(cerrahi sonrası) 66 (%33.1)infertil kadın hastada spontan gebelik izlendi ve 15 (%25) hasta intrauterin inseminasyon veya yardımcı üreme teknikleri kullanarak gebe kaldılar.

Sonuç olarak, bu veriler operatif laparoskopi başarılı şekilde uygulandığında özellikle kasık ağrısı olan kadınlarda ileri endometriozisin tedavisinde oldukça etkili bir metod olarak düşünülebileceğini önermektedir. Bu retrospektif kohort araştırmasında karşılaştırma grubunun eksikliği endometriozis için mevcut olan diğer girişimlere göre örneğin medikal tedavinin dahil edilmesi gibi yorumlanmasını sınırlamaktadır.  

Kaynak Site: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28760003
Çeviren: Dr. Işık SÖZEN

Endemetrioz Ağrısı İçin Dienogestin Etkinliği

Anahtar Noktalar:

Öne çıkan:

• Endometrioz ile ilişkili ağrı için Dienogest etkin bir tedavidir.

Önemi:

• Rutin klinik pratikte endometrioz ile ilişkili ağrı için 2 mg olarak verilen Dienogest, iyi tolere edilir ve etkindir.

Ne yapıldı:

• Eylül 2013 ve Eylül 2014 arasında ağrıyı azaltmak için günde bir kere 2 mg dozda Dienogest kullanan endometrioz tanılı kadınlar üzerinde gözlemsel ve tek merkezli bir çalışma. Uygun kadınlar cerrahi olarak endometrioz tanısı almışlardı.

Veri:

§  Yazarlar, görsel analog ölçeği (VAS) denilen bir anket kullanarak pelvik ağrıyı değerlendirdiler. Başlangıçtaki pelvik ağrı VAS puan ortalaması 8.9 idi. Başlangıçta ağrılı ilişki (disparoni) ve ağrılı dışkılama (diskezi) için VAS puanı sırasıyla 6.7 ve 5.7 idi.

§  VAS puanları, tedavinin başlangıcından 12 ay sonra ilerleyici olarak pelvik ağrı için 0.9’a, ağrılı ilişki için 1.4’e ve ağrılı dışkılama için 0.2 azaldı.

Kısıtlamalar:

§  Gözlemsel ve tek merkezli kontrol grubu olmayan çalışma ve Dienogest’in diğer mevcut ilaçlara üstünlük sağlayıp sağlamadığı değerlendirilmemiştir.

§  Çalışma ağrılı adet görmeyi (dismenore) dikkate almamıştır.

§  Çalışma endişe (anksiyete) ve depresyon gibi ağrıyla ilişkisi gösterilmiş olan diğer ek faktörleri dikkate almamıştır.

ÖZET

Dienogest endometriozun medikal tedavisi için kullanıma sunulan sentetik bir progestojendir. Önceki randomize kontrollü klinik çalışmalar, hastalığın farklı evrelerindeki endometriozlu kadınlarda Dienogest’in etkin olduğunu göstermiştir. Son zamanlardaki tanıtımı sonrasında, rutin klinik pratikte etkinliği hakkında daha fazla rapor yararlı olacaktır. Maiorana ve arkadaşları, medikal bir dergi olan “Archives of Gynecology and Obstetrics’te”, rutin klinik bakım altında endometriozlu kadınlarda Dienogest’in etkinlik ve tolere edilebilirliğini araştırdıkları gözlemsel, tek merkezli ve kohort bir çalışma bildirdiler. Uygun kadınlar önceden cerrahi olarak endometrioz tanısı almışlardı.

Endometrioz ile ilişkili ağrı VAS kullanılarak puanlandırılmıştı. Başlangıçta pelvik ağrı, ağrılı ilişki ve ağrılı dışkılama için VAS puanı sırasıyla 8.9, 6.7 ve 5.7 idi. Tedavinin başlangıcından sonraki 12. ayda, VAS puanları, ilerleyici olarak ve önemli ölçüde pelvik ağrı için 0.9’a, ağrılı ilişki için 1.4’e ve ağrılı dışkılama için 0.2 azaldı. Böylelikle, bu çalışma klinik pratikte Dienogest’in pozitif kullanımını ileri sürmektedir. Bu bulgu Dienogest’in önceki klinik çalışmalarda ve diğer araştırmacılar tarafından bildirilen etkisini doğrulamakta ve rutin klinik pratikte ağrılı endometriozun tedavisinde 2 mg Dienogest’in etkinliğini vurgulamıştır.

Çalışmanın bazı kısıtlamaları dikkate alınmalıdır. Bu gözlemsel bir çalışma olduğundan, yazarlar Dienogest’in, GnRH agonistleri veya oral kontraseptif gibi mevcut ilaçlara üstünlük sağlayıp sağlamadığı sonucuna varamazlar. Bu çalışma ayrıca ağrılı adet görme ile, endişe ve depresyon gibi ağrıyla ilişkisi olan diğer ek faktörlerle ilişkisini dikkate almaktan yoksundur. Ayrıca, Dienogest’in yan etkilerinden dolayı ilacı bırakma %15.9 idi ve çalışmayı tamamlayan kadınların yaklaşık %60’ı en az bir ve %25’i birden fazla yan etki deneyimledi. Vajinal kanama en sık rastlanan yan etkisi oldu.

Sonuç olarak, klinik pratikte 2 mg uygulanan Dienogest, iyi tolere edilmektedir ve etkindir.

Çeviren: Melodi İNCEBOZ